យល់ដឹងទាំងអស់គ្នា ថា តើអ្វីជាផ្កាយក្រពើ ជាអ្វីឲ្យប្រាកដ ?
ផ្កាយដែលយើងតែងតែហៅថា « ផ្កាយក្រពើ » តាមការពិត គឺជាបណ្តុំផ្កាយដែលគេស្គាល់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិថា « ផ្កាយខ្លាឃ្មុំធំ » ឬ Ursa Major តាមភាសាអង់គ្លេស ហើយដែលជាបណ្តុំផ្កាយធំជាងគេបង្អស់លំដាប់ទី៣ នៅក្នុងចំណោមបណ្តុំផ្កាយទាំង ៨៨ ទទួលស្គាល់ដោយសហភាពតារាសាស្ត្រអន្តរជាតិ (International Astronomical Union) ។ លក្ខណៈពិសេសនៃផ្កាយក្រពើ គឺវាជាប្រភេទផ្កាយ « បរិប៉ូល » ឬជាភាសាអង់គ្លេស Circumpolar ដែលមានន័យថាជាផ្កាយដែលមិនចេះលិច សម្រាប់អ្នកដែលស្ថិតនៅអឌ្ឍគោលខាងជើង ចាប់ពីខ្សែស្របទី៤០ ទៅដល់ប៉ូលខាងជើង។ អ្នកដែលនៅប៉ែកខាងជើងនេះ ដូចជានៅប្រទេសបារាំង ជាដើម អាចមើលឃើញផ្កាយក្រពើពេញមួយយប់ ចាប់ពីថ្ងៃលិច រហូតដល់ថ្ងៃរះ ហើយអាចមើលឃើញជារៀងរាល់ថ្ងៃក្នុងរយៈពេលពេញមួយឆ្នាំ។
ផ្កាយក្រពើ ដែលជាទូទៅ យើងអាចរកមើលបានដោយងាយ តាមរយៈផ្កាយចំនួន ៧ដួង នៅប៉ែកខាងកន្ទុយរបស់ក្រពើ ហើយដែលជាផ្កាយមានពន្លឺភ្លឺខ្លាំងជាងគេក្នុងផ្កាយក្រពើនេះ។ ជាការពិតទៅ តាំងពីសម័យបុរាណមក រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គេស្គាល់ផ្កាយទាំង ៧ដួងនេះជាងស្គាល់ផ្កាយក្រពើទាំងមូល ហើយផ្កាយទាំង ៧នេះទៀតសោត វាបង្កើតចេញទៅជាបណ្តុំផ្កាយមួយទៀត ដែលទម្រង់របស់វាត្រូវបានគេបកស្រាយខុសៗគ្នាអាស្រ័យទៅតាមវប្បធម៌ខុសៗគ្នានៃប្រទេសផ្សេងៗលើសកលលោក ។ នៅអាមេរិក គេមើលឃើញរាងជាវែក ហើយគេដាក់ឈ្មោះផ្កាយនេះថា « Big Dipper » នៅបារាំង គេថាជាឆ្នាំង (Grande casserole) នៅអង់គ្លេស គេមើលឃើញរាងជានង្គ័ល (Plough) នៅអាល្លឺម៉ង់ គេថាជារទេះ (Great Wagon) ចំណែកនៅក្នុងតារាស្ត្រឥណ្ឌាវិញ គេហៅផ្កាយទាំង ៧ដួងនេះថាជា « ឥសីទាំង៧ » ហើយមានដំណើររឿងនិទានជាប់ជាមួយនឹងផ្កាយទាំង ៧ នៅក្នុងផ្កាយកូនមាន់ ដែលមានផ្កាយ ៧ដួងដូចគ្នាផង ហើយមានទម្រង់ក៏ស្រដៀងគ្នា។
លក្ខណៈពិសេសមួយទៀតរបស់ផ្កាយក្រពើ គឺផ្កាយដ៏ភ្លឺទាំង ៧ដួង ដែលមានទម្រង់ជាវែក ឬជាឆ្នាំងនេះ ត្រូវបានគេប្រើជាទូទៅ ជាចំណុចគោល ដើម្បីរកផ្កាយផ្សេងទៀត។ ផ្កាយនៅខាងចុងកន្ទុយ ឬដងវែក នាំទៅរកផ្កាយឈ្មោះ Acturus ដែលជាផ្កាយភ្លឺជាងគេលំដាប់ទី៤ ។ ចំណែកផ្កាយពីរនៅខាងមុខ វែក ឬឆ្នាំងវិញ គឺផ្កាយ Merak និង Dubhe ត្រូវបានគេហៅថាជា « Pointer Stars » ពីព្រោះថា បើសិនជាគូសបន្ទាត់ពី Merak ទៅ Dubhe រួចហើយគូស បន្លាយតទៅមុខប្រវែងប្រហែលជា៥ដងទៀត វានឹងនាំទៅដល់ផ្កាយមួយឈ្មោះថា Polaris ដែលជាផ្កាយប៉ូល សម្រាប់អ្នកនៅអឌ្ឍគោលខាងជើង។
រៀបរៀងដោយ ស្តេចផារាអង់
ព័ត៌មានថ្មីៗ
